Doorzaaimachine succesvol in overgang naar kruidenrijk grasland

Na een jaar van veel sleutelen en uitproberen, presenteerde Peter Oosterhof op 18 september zijn nieuwe doorzaaimachine. Het zag er prima uit: de doorzaaimachine maakt de strookjes grond mooi los en kan in één werkgang verschillende soorten zaaizaad op verschillende dieptes inzaaien. De kruiden komen dus letterlijk in een gespreid zaaibedje terecht, maar wat levert het nu op? Verschillende deskundigen hebben daarvoor gekeken naar de gewasopbrengst, de biodiversiteit en het bodemleven op het proefperceel.

Voor Peter staat het vast: kruidenrijk grasland is de toekomst. Enthousiast laat hij zien hoe zijn gras er nu uit ziet. Hij leidt ons langs percelen waar de laatste drie jaar met verschillende technieken kruiden zijn doorgezaaid, of die helemaal opnieuw zijn ingezaaid met een gras-kruidenmengsel. In het perceel dat dit jaar is doorgezaaid, staan de rijtjes kruiden tussen het gras. ‘De koeien vinden het erg lekker, je ziet dat ze de rijtjes kruiden volgen tijdens het grazen’, zegt Peter. De extreme droogte van dit jaar had wel tot gevolg dat het doorzaaien niet overal even goed is gelukt. ‘In de schaduw ging het nog wel, maar in de volle zon vaak niet.’ Percelen waar de kruiden eenmaal goed ontwikkeld zijn, lijken trouwens beter bestand te zijn tegen de extreme weersomstandigheden dan percelen waar alleen Engels raaigras staat.

Peter Oosterhof legt uit over zijn kruidenrijke grasland

Wat zijn de effecten van het doorzaaien van kruiden?

Opbrengst

Peter Takens van Takens Kringlooplandbouw Advies vergeleek de opbrengst van het doorgezaaide proefperceel met het controle deel van dit perceel, waar voornamelijk Engels raaigras stond. Uit zijn metingen bleek dat grasland met kruiden meer droge stof opleverde dan Engels raai (doorgezaaid 3.029 kg ds/ha en Engels raai 2.819 kg ds/ha). Bij beweiding van het perceel werd op het doorgezaaide deel  bijna 400 kg droge stof per ha méér opgegeten, dan op het deel zonder de extra kruiden (1622 kg ds/ha om 1244 kg ds/ha ) – een duidelijk signaal dat ze het kruidenrijke gras lekkerder vinden.

Peter Takens meet het droge stof gehalte met een Farmwalk

Biodiversiteit

Nico Minnema en Jan Brandt Wiersma van Successie Natuurzaken onderzochten de biodiversiteit. Op het gebied van vegetatieontwikkeling biedt doorzaaien veel perspectief, is Nico’s ervaring. Doorzaaien maakt van grasland weliswaar geen natuur zoals dat bij verschraling gebeurt, maar het zorgt in korte tijd voor een veel grotere soortenrijkdom en biodiversiteit, zonder dat er problemen ontstaan met plaagsoorten zoals pitrus. Doorzaaien van kruiden is één, maar beheer is twee. Dus bij doorzaaien met kruiden meer beweiden en minder vaak maaien en minder bemesten. Anders heeft het geen resultaat voor de biodiversiteit bovengronds.

Voor de insectenmonitoring vergeleken Nico en Jan een kruidenrijk perceel met een referentieperceel met Engels raaigras. In het kruidenrijke perceel zagen ze veel meer vliegende insecten, zowel qua aantal soorten als aantallen per soort. Loopkevers kwamen zowel op kruidenrijk grasland als op het Engels raaigrasperceel veel voor, waarbij het opviel dat er in kruidenrijke percelen meer loopkevers zaten die leven van plantenzaden. Een experiment met mestflatten liet zien dat de vertering van de mest in kruidenrijk grasland sneller verliep, wat duidt op een actiever bodemleven.

Bodemleven

Eline Keuning van Bioclear Earth deed onderzoek naar schimmels en bacteriën in de bodem. Haar conclusie was dat in kruidenrijke percelen veel soorten bacteriën en schimmels aanwezig zijn, waaronder vooral veel bacteriën met een positieve invloed op de groei van planten. Ook komen er veel soorten voor die stikstof binden, zodat er minder kans is op uitspoeling of vervluchtiging van stikstof.

Samengevat lieten de op deze dag gepresenteerde resultaten zien dat het doorzaaien van grasland met kruiden een positieve invloed kan hebben op biodiversiteit en bodemleven, op het welbevinden van het vee, en, niet onbelangrijk: op het werkplezier van de boer. Iedereen is enthousiast over de resultaten van dit jaar en wil graag de ontwikkelingen blijven volgen. Later volgt een uitgebreid rapport met de resultaten. De ontwikkeling van de doorzaaimachine is mede mogelijk gemaakt door de subsidie van het Programma Toekomstgerichte landbouw Drenthe van de provincie Drenthe.

De koeien van Peter Oosterhof op kruidenrijk grasland