Resultaten praktijkproef inzaaimoment

We komen steeds verder met het goed aanleggen en onderhouden van onze kruidenrijke akkerranden. De bekende vooruitschrijdende inzichten. Tegelijkertijd levert de praktijk steeds weer uitdagingen. Dit noopt ons om kritisch naar het akkerrandenbeheer te blijven kijken. Parrallel aan zijn afstudeeronderzoek heeft Ruben Burgler daarom samen met Weijnand Saathof een proefopstelling aangelegd bij twee van onze beheerders.

De proef heeft betrekking op het zaaimoment. Vanuit de literatuur blijkt najaarsinzaai de beste resultaten te leveren als het gaat om het totaalbestand aan kruiden in combinatie met een mindere onkruiddruk. We weten ook dat najaarsinzaai alleen niet helpt. Het gaat vaak gepaard met meerdere externe omstandigheden. Op de ene kan je als boer invloed uitoefenen, op de andere niet.

Voorbereiding is belangrijk. Zo is een vals-zaaibed, met meerdere grondbewerkingen in de meeste gevallen een ‘must’. Hiermee ontneem je de kiemrust van de onkruidzaden. Vroeg in het voorjaar de wortelonkruiden bestrijden (die beginnen dan meestal te bloeien) voorkomt dat ze in het groeiseizoen door het perceel heen trekken. Bron: 'Aanleg en onderhoud van akkerranden – onkruid de baas blijven'

Proefopzet

In het najaar van 2022 is bij twee beheerders een deel van hun beheer op kruidenrijke akkerrand verdeeld in 4 secties. Deze 4 secties zijn op 4 verschillende momenten ingezaaid: oktober en november 2022, en april en mei 2023. De twee secties in het najaar zijn ingezaaid met het mengsel: ‘broedende akkervogels’. Voor de twee secties in het voorjaar is het mengsel ‘kruidenrijke akkerrand’ gebruikt. De grondsoort waarop de proeven zijn uitgevoerd is zand. We hebben de beheerders begeleid bij de uitvoering van de proef. Gezamenlijk hebben we de beheereenheden bezocht gedurende het najaar, voorjaar en de zomer. Tegelijkertijd hebben we beelden gemaakt met de drone. Op 13 juli 2023 hebben we een schouw uitgevoerd op de proefopstellingen.

Proefuitvoering

Voorafgaand aan het inzaaien hebben beide beheerders meerdere grondbewerkingen toegepast. Beheerder 1 is begonnen met een zware grondbewerking met de spitmachine, en later meermaals met de vaste tand cultivator. Beheerder 2 heeft de grond meermaals bewerkt met de cultivator, en ingezaaid met een rotorkopeg combinatie. 

Inventarisatie en resultaten

Beheerder 1

In onderstaande afbeelding is de ontwikkeling van het gewas te zien op 7 juni 2023 bij beheerder 1. In de verschillende secties is de zaaidatum aangegeven. 

Resultaten schouw 13 juli 2023

Resultaten sectie 1 (najaarsinzaai 8 oktober 2022)

De beheereenheid staat er zeer goed bij. Prachtige verdeling tussen kruiden en granen. Soorten die we zien zijn: rolklaver, rode klaver, korenbloem, weegbree, margriet, luzerne, duizendblad, cichorei, klaproos, erwt, haver, grassen en vlas. Onkruid: we komen Canadese fijnstraal tegen en jonge zuring in de ondergroei.

Resultaten sectie 2 (najaarsinzaai 8 november 2022)

In deze sectie is er ook een mooie balans tussen granen en kruiden. In vergelijking met oktober inzaai staat dit gewas 20cm lager. Verder aanwezige soorten zijn: korenbloem, rode klaver, weegbree, margriet, haver, luzerne, rolklaver, erwt, gerst en in de ondergroei gras. Door de vegetatie heen is ook de grond te zien. Het geeft goede foerageermogelijkheden voor akkervogels. Onkruid: Canadese fijnstraal.

Resultaten sectie 3 (voorjaarsinzaai 08 april 2023)

Op het eerste gezicht zijn het de onkruiden die opvallen. In deze sectie domineert de melde voor ruim de helft. Andere aanwezige onkruiden zijn: perzikkruid, Canadese fijnstraal en knopkruid. Ook her- en der een bloeiende Jakobskruiskruid. Wat opvalt is dat in de ondergroei de rozetten van Jakobskruiskruid planten beginnen door te komen. Verdere aanwezige kruiden zijn: korenbloem, granen, slangenkruid, boekweit, vlas, duizendblad en zonnebloem.  

Resultaten sectie 4 (voorjaarsinzaai 03 mei 2023)

Deze sectie is bijna voor 100% bedekt met melde; aanzienlijk meer dan de vorige sectie. In dit gewas zit veel openheid. Opvallend zijn ook hier de kleine rozetten van de Jakobskruiskruid. Verder aanwezig zijn graspluimen, wat op zich niet direct verkeerd hoeft te zijn. Op de kale plekken begint jonge aanwas van perzikkruid te groeien. Verder aanwezige soorten: graan, boekweit, korenbloem, duizendblad, slangenkruid, tandzaad en klaproos.

Beheerder 2

In onderstaande foto’s is de ontwikkeling van het gewas te zien op 7 juni 2023 bij beheerder 2. 

Resultaten schouw 13 juli 2023

Resultaten sectie 1 (najaarsinzaai 12 oktober 2022)

Deze sectie heeft mooi gebloeid. Sommige kruiden zijn al uitgebloeid, maar zijn nog zichtbaar aanwezig zoals de zaadbolletjes van de vlasplant. Korenbloemen, margrieten en weegbree staan nog fier te bloeien. De begroeiing bedekt de gehele beheereenheid, maar is in de ondergroei open. Her- en der zijn er graspollen aanwezig. Langzaam begint de distel ook te groeien. Er staat een ruim bestand van graan.

Resultaten sectie 2 (najaarsinzaai 08 november 2022)

Deze sectie is qua kruidenbestand gelijk aan de eerste sectie. Duizendblad, korenbloem en margrieten staan nog in bloei, maar wat opvalt is dat er aanzienlijk meer distel staat (grote planten en jonge planten in de ondergroei). Ook staat in deze sectie her- en der een graspol.

Resultaten sectie 3 (voorjaarsinzaai 08 april 2023)

In deze sectie staat aardig veel duizendblad te bloeien. De volgende soorten zijn nog duidelijk aanwezig: korenbloem, margriet, phacelia, zonnebloem en enkele granen. Langzamerhand begint het gras de rand duidelijk over te nemen. Tot de onkruiden behoren: Canadese fijnstraal, jonge melde en perzikkruid.

Resultaten sectie 4 (voorjaarsinzaai 08 mei 2023)

Het overgrote deel (75%) bestaat uit ontwikkelde melde en perzikkruid. Gras begint ook hier te komen. Her- en der zien we korenbloem, zonnebloem, duizendblad en enkel wat haver. 

Conclusie en aanbeveling

Najaarsinzaai laat duidelijk het gewenste resultaat zien zoals het beheervoorschrift omschrijft. De secties die in het najaar zijn ingezaaid bestaan vanaf 1 juni voor 90% uit een combinatie van ingezaaide kruiden en granen. Najaarsinzaai betekent ook dat vanaf de rustperiode van akkervogels (15 april) er kruiden aanwezig zijn die insecten aantrekken en dienen als belangrijke voedselbron voor akkervogels en kuikens.

Voorjaarsinzaai geeft voornamelijk onkruiden als melde en perzikkruid meer kans om te groeien. Melde en Perzikkruid zijn eenjarige ‘lichtkiemers’. Voorkom dus dat je in het voorjaar in de grond roert en de planten stimuleert om te groeien. Melde staat bekend om zijn snelle groei en efficiënte omgang met water, nutriënten en licht. Tijdens de groei scheidt de plant stoffen uit die andere soorten belemmert in hun groei. Hij laat daardoor niks over voor de rest van de reeds gezaaide zaden.

Volgende stap in beheer

Sinusmaaien is van belang om de biodiversiteit te stimuleren, schuilmogelijkheden te bieden aan vogels en wild en predatie te verminderen. Met sinusmaaien zorg je er ook voor dat ondergroei van de zaden kan optreden. Door het sinusmaaien nu in het najaar uit te voeren, en in het vroege voorjaar (voorafgaand aan de rustperiode) creëer je verschillende groeitrappen in je beheereenheid. In deze proefuitvoering is door beide beheerders eind september 2023 gemaaid. In het voorjaar gaan de beheerders dit herhalen. In het voorjaar en de zomer van 2024 gaan we bekijken wat daar de uitkomsten van zijn. Een impressie van het reeds uitgevoerde sinusbeheer is op deze pagina te zien.

Vragen en/of opmerkingen?

Vragen na aanleiding van deze proef? Neem contact op met Ruben Burgler (06 27446095) of Weijnand Saathof (06 21275712), of uw gebiedscoördinator.