Agrarische Natuur Drenthe heeft onlangs van RVO de beoordeling over ANLb beheerjaar 2023 ontvangen. Aansluitend is het jaarbedrag aan ons overgemaakt.

Duurzame prestaties van melkveehouders zijn zichtbaar te maken door te sturen op concrete doelen zoals ammoniakemissie, fosfaatbodemoverschot en weidegang. Ze bieden daarmee kansen voor een duurzame toekomst voor landbouw en natuur. Er is echter wel een betere borging van resultaten en een verhoging van de financiële waardering nodig. Dat kan met een aanpak die gericht is op de gezamenlijke doelen en waar samenwerking tussen boer, overheid en ketenpartners centraal staat.

Dat is een van de belangrijkste conclusies uit het evaluatierapport van het project Duurzame Melkveehouderij Drenthe (lees hier), een Drentse praktijkpilot gericht op doelsturing.

Agrarische Natuur Drenthe en LTO Noord hebben op 28 februari een landbouwanalyse over het proces ‘Kop van Drenthe’ gedeeld met hun achterban.

Nieuw jaar, nieuw jasje.

Het zijn roerige tijden voor de agrarische sector. Het vertalen van maatschappelijke opgaven naar praktische mogelijkheden op bedrijfsniveau is geen sinecure maar een langjarig proces. Zeker in een uniek gebied als Nationaal Park Drentsche Aa.

Henk Brink uit Zwiggelte is 14 december door de ledenraad benoemd tot nieuwe voorzitter van Agrarische Natuur Drenthe. Hij volgt Henk van ’t Land op die vanaf de start van AND in 2015 de voorzittershamer hanteerde.

In café Boerhoorn te Dalerveen kwamen op 23 november jl. de weidevogelboeren van het Drostendiepgebied bijeen. Het was een bijeenkomst van resultaten delen, resultaten en werkzaamheden evalueren en lerend beheren door interactieve discussies. Het weidevogelseizoen van 2023 is hiermee aan een einde gekomen. Hieronder volgt een verslag van de bijeenkomst. 

‘Een koe is een koe, een plant is een plant, koeien liegen nooit en Kruidenrijk grasland is een mengteelt. Dit betekent dat je altijd concessies doet. Je doet altijd iets goed en tegelijk iets fout. Dit zijn uitspraken die Mark de Beer regelmatig herhaalt richting zijn publiek op een perceel kruidenrijk grasland in Schoonloo. Mark is graslandexpert bij Groeikracht en deelt zijn kennis met een publiek bestaande uit Drentse melkveehouders en Terra studenten.

Akkerbouwer Otto Willem Eleveld uit Hooghalen is de winnaar geworden van de Gouden Leeuwerik 2023. Deze prijs van € 5.000,- voor succesvolle akkervogelbescherming en de bronzen wisseltrofee van de veldleeuwerik werd dit jaar voor de tweede keer uitgereikt door Vogelbescherming Nederland.

In deze driedelige serie blikken we terug op de geslaagde ledenavond van Agrarische Natuur Drenthe gehouden op 2 november jl. te Grolloo.

In deze driedelige serie blikken we terug op de geslaagde ledenavond van Agrarische Natuur Drenthe gehouden op 2 november jl. te Grolloo.

In deze driedelige serie blikken we terug op de geslaagde ledenavond van Agrarische Natuur Drenthe gehouden op 2 november jl. te Grolloo.

In het kader van de minor ‘’Future Planet Innovation’’ van de Rijksuniversiteit Groningen heeft Agrarische Natuur Drenthe in samenwerking met melkveehouder Luuk Hoenderken uit Noordlaren voor het tweede jaar op rij een excursie mogen verzorgen voor internationale studenten. De excursie stond in het teken van de samenwerking tussen landbouw en natuur in Nationaal Park Drentsche Aa; Een beek- en esdorpenlandschap met de status ‘Nationaal Park’ waarin natuur, landbouw, recreatie en bedrijfsleven hand-in-hand gaan. Samenwerking is nodig om dit prachtige cultuurhistorische landschap te bewaren en het tegelijk een gebied te laten zijn waarin men kan wonen, werken en recreëren.

We komen steeds verder met het goed aanleggen en onderhouden van onze kruidenrijke akkerranden. De bekende vooruitschrijdende inzichten. Tegelijkertijd levert de praktijk steeds weer uitdagingen. Dit noopt ons om kritisch naar het akkerrandenbeheer te blijven kijken. Parrallel aan zijn afstudeeronderzoek heeft Ruben Burgler daarom samen met Weijnand Saathof een proefopstelling aangelegd bij twee van onze beheerders.

Op 14 september organiseerde Agrarische Natuur Drenthe een weidevogelavond voor alle betrokkenen bij het weidevogelbeheer in het gebied Hunze. Mooi om te zien dat ook Landschapsbeheer Drenthe aanwezig was met vrijwilligers en een beheerder. We hebben gesproken over wat er goed ging en wat beter kan. Zo vroeg een agrariër of het weidevogelgebied uitgebreid kan worden. 

Het kan! Het pakket vogelgraan met stoppel wordt door akkerbouwers toegepast ten behoeve van het leefgebied open akkerland. In dit beheerpakket wordt de graanteelt aangepast aan de aanwezige vogels in het gebied. Dat betekent dunner zaaien (regels van 19 centimeter) en het beperken van grondbewerking en chemie. Combinatie met stoppel zorgt vervolgens voor dekking gedurende het hele jaar, waarbij er wel wordt geoogst.

Zes patrijzen! Sinds dit voorjaar doet hobbyboer Gerard Steenhuis in het ANLb mee met een volveldse kruidenrijke akker van 1,7 hectare in Barger-Compascuum-zuid.

Het najaar begint zijn intrede te doen. De eerste akkerbouwers zijn al druk bezig met de aardappeloogst, waar een ander de aardappelen nog even in de grond laat zitten voor de laatste groei. Ook de melkveehouders met droge percelen zijn alvast begonnen met het hakselen van de maïs. Allemaal volop bezigheid, wat ons ook energie geeft.

Afgelopen half jaar hebben twee stagiaires gewerkt aan verschillende onderzoeken ten behoeve van het leefgebied dooradering. De stagiaires Nick van Luyck (21) en Tijs Mulder (24), beide student aan het van Hall Larenstein Leeuwarden, hebben hiermee mooie inzichten gegeven waarmee wij als AND verder kunnen. Op deze pagina stellen ze zich graag aan u voor en vertellen ze meer over het onderwerp waar ze aan gewerkt hebben. 

‘’Met elkaar verschil maken, door elk een steentje bij te dragen’’ Dit blijkt wel uit het succesvolle weidevogelseizoen die we dit jaar kennen. Veldmedewerker Jan Nicolaï gaat hierover in gesprek op melkveebedrijf Kompas van Gerrit Hofmeijer en Bea van der Kuip in Dalerveen. Gerrit en Bea zitten met hun bedrijf in het Drostendiep gebied; een gebied in Zuidoost Drenthe, van Emmen tot aan Coevorden, waar samen met zo’n 50 boeren aan weidevogelbeheer wordt gedaan. Op melkveebedrijf Kompas ligt zo’n 2,5 hectare agrarisch natuurbeheer.

Op woensdag 28 juni was de ledenraad te gast bij één van onze deelnemers: Hendrik Jan Drenthen, en wel midden in het veld in Smilde. Centraal hierin stond het beheer van de kruidenrijke akker en in het bijzonder de monitoring van de aanwezige vogels en insecten.

In de proeftuin experimenteren agrariërs in het Drentsche Aa gebied met maatregelen voor natuurinclusieve landbouw. Naast proeven met mengteelten en kruidenrijk grasland, vinden nu ook experimenten plaats met differentiatie van akkerbouwgewassen binnen een ruimer bouwplan. Tijdens veldbijeenkomsten worden proefpercelen bezocht, worden vragen van proeftuindeelnemers opgepakt en vindt kennisuitwisseling plaats. Onderzoeksbureau CLM en Delphy zijn hier nauw bij betrokken.

Het is geen foutje maar met opzet. Wethouder Jan Schipper (gemeente Midden-Drenthe) plantte 6 maart jl samen met akkerbouwer Otto Willem Eleveld een bronboom op het perceel direct naast zijn boerderij in Hooghalen. Deze boom staat een tikkie in de weg, als herinnering dat op elk boerenbedrijf plaats is voor biodiversiteit. De bronboom is door Agrarische Natuur Drenthe geschonken aan Otto Willem, als dank voor zijn jarenlange inzet als bestuurder.

Boeren in de provincie Drenthe worden ook de komende jaren beloond voor het verduurzamen van hun bedrijfsvoering. Dat gebeurt met het project Duurzaam Boeren Drenthe, waarin duurzaamheidsdoelen zijn vastgesteld voor water, bodem, klimaat en stikstof. Worden deze doelen gerealiseerd, dan staat er voor de boer een beloning tegenover.

Uit de stikstofimpasse komen, lukt alleen door bedrijven op te kopen en bij verkoop af te romen. Gronden die worden opgekocht, moeten weer aan veehouders en akkerbouwers in gebruik worden gegeven. Niet om de productie op te voeren, maar om hen de mogelijkheid te geven om te kunnen extensiveren.

In de afgelopen jaren is overal in Nederland een toename van criminele activiteiten te zien in het landelijk gebied. Van GPS-diefstal tot aan drugslab, van arbeidsuitbuiting tot geweldsdelicten. Criminelen hebben namelijk voor de productie van drugs grote loodsen en schuren nodig. Omdat tijdens het proces vreemde geuren vrijkomen is het handig als deze loodsen en schuren een beetje afgelegen liggen. Waar kan dat beter dan in het landelijk gebied? Helaas weten criminelen hun weg uitstekend te vinden. Het lijkt op makkelijk geld verdienen, maar draait vaak uit op grote problemen waar je niet zomaar uit stapt.

Om bij zoveel mogelijk agrariërs, die actief zijn in het Drentsche Aa-gebied, informatie op te halen, is een enquête opgesteld. Provincie Drenthe heeft de wens om op zoek te gaan naar meer natuurinclusieve vormen van landbouw, vooral op percelen die grenzen aan de hoofdstroom of zijstromen van de Drentsche Aa en percelen dichtbij natuurgebieden.

Heeft u nog geen agrarisch natuurbeheer maar wel interesse om mee te doen? Of heeft u interesse in meer agrarisch natuurbeheer? Vul dan onderstaand formulier in, dan komt u op de animolijst. We zullen op basis van ecologische effectiviteit en tijd van inschrijving contact opnemen met de geïnteresseerden. Staat u al op de animolijst dan hoeft u het formulier niet opnieuw in te vullen.

AND organiseert een extra informatiebijeenkomst voor deelnemers die niet aanwezig waren bij de informatiebijeenkomsten in augustus. Wij vinden het erg belangrijk dat elke deelnemer aan het ANLb deze informatie krijgt. De informatiebijeenkomst vindt plaats op 8 november bij café Meursinge te Westerbork. De bijeenkomst start om 20:00u (inloop vanaf 19:30u).

De aankomende jaren gaat een groot onderzoek plaatsvinden (2023-2026) op een aantal plekken in het land. Met het project willen we te weten komen wat strokenteelt (verbouwen van gewassen in stroken op gangbare werkbreedte) en het verbouwen van eiwitgewassen kan opleveren voor akkervogels. We richten ons daarbij vooral op de veldleeuwerik en gele kwikstaart. Er wordt uitgebreid ecologisch onderzoek gedaan en we kijken onder andere naar de rol van predatie, het aantal broedparen, het broedsucces, waar de vogels hun voedsel vinden en nog veel meer. Uiteraard zullen we onderzoek doen naar de voor- en nadelen van beide maatregelen voor de betrokken beheerders.

Het is weer zover. Eikenbomen zijn bekleed met linten die waarschuwen voor de eikenprocessierups. Een plaag die jaarlijks terugkomt. Uit meerjarig onderzoek blijkt echter dat wie eikenbomen in zijn tuin of directe omgeving heeft, veel zelf kan doen om overlast te voorkomen.

Voldoende schoon water, dat is het doel van het project ‘Uitvoering DAW-maatregelen in werkgebied van waterschap Drents Overijsselse Delta’.  Een van de deelnemers die dankzij het project met het onderwerp voldoende schoon water aan de slag kon is Jan Geerlig uit Witteveen. Door de aanleg van een regelbare slootduiker, die voor 40% door het project gefinancierd is, kan hij nu zelf het waterpeil rondom zijn graspercelen regelen. Tijdens drogere perioden zet hij het waterpeil boven het drainageniveau, waardoor de vochtige bodemzone minder snel krimpt en het gras bij langdurige droogte nog steeds over voldoende water kan beschikken.

Geelgorzen, vinken en kepen. Dit zijn de soorten die afgelopen winter het meest geteld zijn op verschillende wintervoedselakkers in Drenthe. Agrarische Natuur Drenthe zorgt dat agrariërs onder bepaalde voorwaarden subsidie krijgen om hun grond in te richten als wintervoedselakker. De akkers worden ingezaaid met minimaal 90% granen en aangevuld met andere soorten om als voedsel te dienen voor vogels en andere fauna. De gewassen blijven tot 1 april staan, zodat er de gehele winter voedsel beschikbaar is. Dit heeft een zeer positief effect op het aantal zaadetende zangvogels die in deze gebieden overwinteren.

In het Hunzedal wordt gewerkt aan de totstandkoming van een groot samenhangend robuust en klimaatbestendig beeksysteem. De stuurgroep van het programma Hunze heeft in medio 2020 ingestemd met de Landschapsvisie Hunzedal. Hierin wordt de gezamenlijke visie van gebiedspartners weergegeven met de mogelijkheden voor integrale gebiedsontwikkeling. Het pilotproject Achterste Diep is onderdeel van het Hunzeprogramma en kent een looptijd tot en met 2024.

Samenwerking is het sleutelwoord voor de bescherming van de boerenlandvogels in ons mooie Drenthe. Vele partijen zetten zich gezamenlijk in voor het behoud van deze boerenlandvogels en zijn vertegenwoordigd in het Ermberaad. Agrarische Natuur Drenthe, Landschapsbeheer Drenthe, vrijwilligers, boeren, jagers, terreinbeherende organisaties, provincie Drenthe, allen zijn met elkaar in gesprek over de mogelijkheden die er zijn om elkaar te versterken om de boerenlandvogels te behouden voor onze provincie. In het plan van aanpak boerenlandvogels zijn twee grote ANLb-gebieden aangewezen voor de weidevogels en meerdere ANLb-gebieden voor de akkervogels. Hier wordt extra intensief ingezet met beheerpakketten (maatregelen) in het boerenland.

Bijna 40% van de vogels die afkomen op wintervoedselakker zijn geelgorzen. In januari 2021 telden de vrijwilligers het hoogste aantal geelgorzen, namelijk 1989. Wintervoedselakkers zijn ingezaaid met verschillende soorten graan, zonnebloemen en korenbloemen. De wintervoedselakkers worden niet geoogst, de zaden zijn voedsel voor overwinterende vogels. Van oktober tot en met maart tellen vrijwilligers van Werkgroep Avifauna Drenthe vogels in de wintervoedselakkers. Henk Jan Ottens van Grauwe Kiekendief – Kenniscentrum Akkervogels coördineert de tellingen.

Afgelopen jaar hebben we in samenwerking met Ten Have Seeds een film gemaakt waarin uitleg wordt gegeven over de functie van akkerranden. Gebiedscoördinator Bert Hoefsloot vertelt over de aanleg, ontwikkeling en over de functie van akkerranden. De randen voorzien vogels van voedsel (zomergranen en insecten) en schuilgelegenheid. Bijkomend effect van de randen is door het aantrekken van allerlei nuttige insecten er op een natuurlijke manier aan plaagbestrijding wordt gedaan en wordt de waterkwaliteit verbeterd. De kruidenrijke akkerrandenmengsels – bestaande uit granen en kruiden – zijn op maat samengesteld door Ten Have Seeds en bovendien ook nog eens een lust voor het oog. Boer blij, burger blij, biodiversiteit blij!

Boeren die willen experimenteren met een meer natuurinclusieve landbouw in de Drents-Groningse Veenkoloniën, Westerwolde of het Oldambt, kunnen hiervoor subsidie aanvragen. Natuurinclusieve landbouw is een manier van landbouw waarbij boeren oog hebben voor de natuur en biodiversiteit.

Kijk hier loopt de oude vaart, daarlangs ligt de bufferstrook met ernaast een plasdras voor de weidevogels.’ In de kantine van Jacob Mulder hangt een kaart van zijn bedrijf. Het bedrijf ligt in het beekdal van de oude vaart. ‘We hebben ongeveer 60 ha grasland liggen. Op de es hebben we nog 12 ha mais. Samen met mijn vrouw en zoon melken we 120 koeien. Op zaterdag verkopen we yoghurt en honing in ons winkeltje. Een vriend van mijn zoon is imker, samen hebben ze door het hele dorp randen en overhoekjes ingezaaid met bloemen en er bijenkasten bijgezet.’ Met de bufferstrook, ingezaaide bloemen en plasdras, laat Mulder biodiversiteit bewust een onderdeel zijn van zijn bedrijfsvoering.

In maart zijn we begonnen met vliegen over het Drostendiep, opzoek naar kievitsnesten. Gemiddeld drie ochtenden per week stond AND samen met twee duo’s van de vrijwillige vogelbescherming in het veld. Naar mate het seizoen vorderde verlegden we onze zoektocht van akkerland naar grasland. Hier maken weidevogels als Tureluur, Grutto en Wulp graag hun nest. Dit eerste seizoen vond de drone 60 nesten in het Drostendiep.

In navolging van 2018 en 2019 is voor het leefgebied Open Akkerland in 2020 opnieuw de zogenoemde beheermonitoring uitgevoerd. Het doel van de monitoring is het volgen van de effectiviteit van het akkervogelbeheer. In de maanden mei, juni en juli is in drie telrondes gemonitord op aanwezigheid van (akker)vogels als geelgors, veldleeuwerik en patrijs. In 2020 is voor het eerst in elk werkgebied de patrijs waargenomen. De soort blijkt behoorlijk kieskeurig en wordt vrijwel alleen gezien in beheereenheden met een duidelijk open pioneerstructuur.

In het agrarisch natuurbeheer worden alleen in overleg met het collectief (pleksgewijs)  gewasbeschermingsmiddelen gebruikt. Mechanische bestrijding van onkruiden is een methode dat steeds meer wordt toegepast voor het bestrijden van hinderlijke onkruiden. Op 3 juni demonstreerde Martin Heerema van AgriBioSolutions onder leiding van Sigrid Arends van Delphy een machine die onkruid wiedt in een bestaand gewas (Spike Rotoweeder) en een machine die wortelonkruiden verwijdert (Kvick-Finn). Deze machines lijken succesvol, maar het moment van inzetten blijkt essentieel te zijn voor een geslaagd resultaat.

Afgelopen voorjaar heb ik als nieuwe veldmedewerker van de AND in dit prachtige weidevogelgebied heel wat uurtjes doorgebracht. Natuurlijk kende ik het gebied en wist ik wel dat er een flinke populatie weidevogels zat. Maar dat het nog zo’n rijk weidevogelgebied is, wist ik toen nog niet. Daar kwam ik gaandeweg achter.

De evaluatiebijeenkomst van het project meer kennis minder gewasbeschermingsmiddelen kon door corona niet doorgaan. Daarom verstuurden we de evaluatie via een speciale nieuwsbrief naar de deelnemers van het project. We vroegen de deelnemers, middels een korte vragenlijst, naar hun ervaringen met het project. 19 van de 49 deelnemers vulden de vragenlijst in. Een van de uitkomsten is dat iedereen aangeeft dat niet ieder jaar opnieuw zaaien en de randen meerjarig te laten liggen goed werkt tegen onkruid als melde.

Voor het vierde jaar onderzocht stichting Boermarke Wapserveen maatregelen om de eikenprocessierups op een natuurlijke manier te bestrijden. Het gaat om een combinatie van maatregelen zoals, ophangen van nestkasten en inzaaien van bloemrijke bermen. De maatregelen stimuleren de aanwezigheid van vogels die de rupsen eten en insecten die de rupsen parasiteren.

Jannes Hoenderken heeft samen met zijn broer een akkerbouwbedrijf in het Drentsche Aa gebied. Ze hebben zo’n 50 ha bouwland met aardappels, suikerbieten, tarwe en gerst. Daarnaast pachten ze nog wat grasland van Staatsbosbeheer, dat één keer jaar gehooid wordt. Hoenderken heeft al zeker tien jaar akkerranden. Het is begonnen met het inzaaien van wat overhoeken en wendakkers. ‘Je doet er toch niets mee, en dan is het mooi dat er wat bloeit.’ Inmiddels is het onderdeel van het bedrijf en ligt er ongeveer 3,5 km aan akkerranden. Om meer te leren over het beheer van akkerranden, probeert Hoenderken verschillende beheermethoden uit.

Na een jaar van veel sleutelen en uitproberen, presenteerde Peter Oosterhof op 18 september zijn nieuwe doorzaaimachine. Het zag er prima uit: de doorzaaimachine maakt de strookjes grond mooi los en kan in één werkgang verschillende soorten zaaizaad op verschillende dieptes inzaaien. De kruiden komen dus letterlijk in een gespreid zaaibedje terecht, maar wat levert het nu op? Verschillende deskundigen hebben daarvoor gekeken naar de gewasopbrengst, de biodiversiteit en het bodemleven op het proefperceel.

Erik Huizing heeft een akkerbouwbedrijf in Buinen. Op zijn bedrijf van 170 ha verbouwt hij voornamelijk zetmeelaardappelen (100ha). Daarnaast verbouwt hij nog suikerbieten, een beetje graan en heeft hij land verhuurd voor graszoden.

In juli waren wij op bezoek bij de familie Drenthen. Hun akkerbouwbedrijf is gevestigd aan de Rijksweg in Smilde. Naast de akkerbouw tak heeft Hendrik Jan een bedrijf in onder andere grondverzet en kraanverhuur. De maatschap is vorig jaar gestart met agrarisch natuurbeheer naast de graanteelt.

In 2020 waren er meer broedparen, maar minder weidevogelgezinnen dan in 2019. Ieder jaar wordt een broedparen en alarmtelling uitgevoerd in twee delen van het weidevogelgebied Drostendiep. In de deelgebieden Galgaten en Dalen-Zuid is het succes van de weidevogels nog het grootst. Daarom worden deze gebieden extra gemonitord om snel in te kunnen springen op wat we zien. De andere gebieden worden eens in drie jaar geteld via het BMP (broedvogelmonitoring project).